Η αποτελεσματικότητα του τερματοφύλακα στη γυναικεία χειροσφαίριση

Του Ηλία Ζαπαρτίδη
Οι τερματοφύλακες είναι οι πιο συγκεκριμένοι παίκτες ανάμεσα σε όλους τους συμπαίκτες τους. Παίζουν σημαντικό και αναπόσπαστο ρόλο στην απόδοση της ομάδας, και πολλές φορές είναι εκείνοι που σε μεγάλο ποσοστό καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα του αγώνα. Αποτελούν την πρώτη και τελευταία γραμμή άμυνας, αλλά συγχρόνως είμναι και οι πρώτοι και τελευταίοι επιθετικοί.

Μία μελέτη που ανέλυσε τα δεδομένα των Ολυμπιάδων από το 1982 έως και το 2012 δηλώνει πως η απόδοση των ΤΦ παραμένει σταθερή όλα αυτά τα χρόνια καθώς η αποτελεσματικότητα στις
επεμβάσεις δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις και οι αμυντικές κινήσεις προστασίας του τέρματος παραμένουν οι ίδιες. Αν και το παιχνίδι έχει γίνει ταχύτερο με περισσότερο επιθετικές ενέργειες και κατά συνέπεια με περισσότερες επιθέσεις, ο αριθμός και η ποιότητα των πλείστων διαφορετικών κινήσεων του ΤΦ δεν έχει αλλάξει διαχρονικά μεταξύ των Ολυμπιακών περιόδων.

Στην συνέχεια για τις τάσεις της γυναικείας χειροσφαίρισης, τιμώντας την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και θέλοντας να προσθέσουμε τα ελάχιστα στο πρόγραμμα Make Place For One More Woman, παρουσιάζουμε σήμερα μιά μικρή ανάλυση της αποτελεσματικότητας των γυναικών τερματοφυλάκων σε Ολυμπιακούς και Ελλάδα. Στο γράφημα 1 αποτυπώνεται η διαχρονική αποτελεσματικότητα ανά είδος ρίψης στις 3 τελευταίες Ολυμπιάδες για τις ομάδες που έπαιξαν για τα μετάλλια.

Όπως φαίνεται από την καμπύλη του γραφήματος, οι διαφοροποιήσεις στην απόδοση, αυτά τα τελευταία 12 χρόνια, δεν παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι, ότις στην τελευταία Ολυμπιάδα του Ρίο, η αποτελεσματικότητα των ΤΦ των 4 ομάδων που έπαιξαν για μετάλλιο, στις ρίψεις από τα 9μ είναι βελτιωμένη σε σχέση με τις άλλες 2 Ολυμπιάδες και φτάνει σε ποσοστό το 55,3%, με χαμηλότερο ποσοστό εκείνο του Λονδίνου που έφτασε το 47,2%.

Επιπροσθέτως, η απόδοση των ΤΦ στους αγώνες του Ρίο για τις ρίψεις από τα εξτρέμ και τα 7μ (πέναλτυ), δείχνει να είναι η χαμηλότερη. Από την άλλη πλευρά, είναι σαφέστατο ότι οι ΤΦ του 2008 (Πεκίνο), είχαν σημαντικά καλύτερη απόδοση στις ρίψεις από τα εξτρέμ σε σχέση με τις άλλες Ολυμπιάδες (Πεκίνο 45,3%, Λονδίνο 38,7%, Ρίο 32,6%). Είναι πολύ πιθανόν αυτό να σημαίνει πως τα τελευταία χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στο προπονητικό περιεχόμενο των ΤΦ για τις ρίψεις από τα πλάγια, καθώς είναι γενικότερα αποδεκτό ότι πολλοί ΤΦ υστερούν στην συγκεκριμένη θέση.

Γράφημα 1

Στο γράφημα 2 αποτυπώνεται η διαχρονική αποτελεσματικότητα ανά είδος ρίψης στις 3 τελευταίες Ολυμπιάδες για τις ομάδες που έπαιξαν για τις θέσεις 5-8. Στην περίπτωση αυτή έχουμε μία μάλλον όχι και τόσο ομοιογενή καμπύλη. Οι μεγαλύτερες διαφορές δείχνουν να εντοπίζονται μεταξύ των Ολυμπιακών αγώνων του Ρίο 2016 και του Λονδίνου 2012. Συγκεκριμένα, ενώ στους αγώνες του Ρίο η αποτελεσματικότητα των ΤΦ στις ρίψεις από θέση πίβοτ και εξτρέμ ήταν σχετικά υψηλή (31,2% & 46,7% αντίστοιχα), στους αγώνες του Λονδίνου τα ποσοστά ήταν 22,8% από θέση πίβοτ και μόλις 29,8% από θέση εξτρέμ. Παράλληλα, οι ΤΦ των αγώνων του Λονδίνου είχαν σημαντικά καλύτερη απόδοση από εκείνες του Ρίο στις ρίψεις από τα 9μ (Λονδίνο 53%, Ρίο 42,9%), 7μ πέναλτυ (Λονδίνο 33,5%, Ρίο 16,6%0 και διεισδύσεις (Λονδίνο 25,9%, Ρίο 15,6%). 

Γράφημα 2

 

Αναλύοντας το γράφημα 3, μπορούμε να δούμε ότι η αποτελεσματικότητα των ΤΦ παραμένει ταυτόσημη ανεξάρτητα από τη θέση που κατέλαβε κάθε ομάδα (τουλάχιστον για τις θέσεις 1-8) στους τελευταίους 3 Ολυμπιακούς αγώνες. Αυτό επιβεβαιώνει παλαιότερη μελέτη που αναφέρει ότι από το 1982 έως το 2012, η αποτελεσματικότητα των ΤΦ παραμένει σταθερή όσον αφορά τα Ολυμπιακά τουρνουά. 

Γράφημα 3

Στο γράφημα 4 παρουσιάζεται η αποτελεσματικότητα των ΤΦ του Ελληνικού Πρωταθλήματος, μεταξύ νικήτριων και ηττημένων ομάδων που το τελικό αποτέλεσμα ήταν λιγότερο από 3 γκολ διαφορά (20 αγώνες). Φαίνεται καθαρά, ότι οι νικήτριες ομάδες είχαν καλύτερη απόδοση της τερματοφύλακάς τους τουλάχιστον για το σύνολο των ρίψεων, τις ρίψεις από εξτρέμ, 7μ πέναλτυ, αιφνιδιασμού και διείσδυσης. Να σημειώσουμε ότι για την συγκεκριμένη ανάλυση του Ελληνικού πρωταθλήματος, οι νικήτριες ΤΦ πραγματοποίησαν κατά μέσο όρο περίπου 2 περισσότερες αποκρούσεις ανά αγώνα από ότι οι ηττημένες.

Γράφημα 4

Τέλος, στο γράφημα 5 παρουσιάζονται οι διαφορές στην απόδοση των ΤΦ μεταξύ του Ελληνικού πρωταθλήματος και των τελευταίων Ολυμπιακών Αγώνων. Σαφώς και δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τις αποδόσεις. Το γράφημα δείχνει τις Ελληνίδες ΤΦ να έχουν καλύτερη απόδοση από εκείνες που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς. Παρά την παρουσία στο Ελληνικό πρωτάθλημα της Κεπεσίδου (η οποία με την απόδοσή της έχει ήδη φτάσει τα παγκόσμια δεδομένα στην αποτελεσματικότητα) θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το χαμηλό επίπεδο του Ελληνικού πρωταθλήματος και επομένως την αποτελεσματικότητα των επιθετικών προσπαθειών. 

Γράφημα 5

Είναι γενικότερα αποδεκτό, ότι η επιτυχία της επίθεσης δεν εξαρτάται από την ποσότητα των ρίψεων αλλά κυρίως από την ποιότητα, και επιπλέον όπως αναφέρουν οι περισσότερες μελέτες, η ποιότητα του άμεσου και έμμεσου αιφνιδιασμού, σε συνδυασμό με την απόδοση του ΤΦ αποτελούν τις ειδοποιές διαφορές που κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα του αγώνα.

Τα δεδομένα σχετικά με τα χαρακτηριστικά μοντέλου που σχετίζονται με τη θέση της ΤΦ είναι πολύ σημαντικά από την άποψη της επίτευξης κορυφαίων αποτελεσμάτων. Οι διάφορες πληροφορίες (σωματομετρικά χαρακτηριστικά, αντίληψη κινούμενου αντικειμένου, ισχύς, ευκινησία κλπ) συμβάλλουν στην κατανόηση της ιδιαιτερότητας της θέσης της ΤΦ, και κατά συνέπεια οδηγούν σε περισσότερο ακριβή επιλογή παικτριών και σχεδιασμό προπονητικής διαδικασίας. Τα προγράμματα προπόνησης θα πρέπει να στοχεύουν σε εκείνες τις ικανότητες που επιδεικνύουν τη μεγαλύτερη επιρροή στην επιτυχία και απόδοση των τερματοφυλάκων.

Η συγκεκριμένη θέση του τερματοφύλακα απαιτεί ειδική εκπαίδευση και προπόνηση (ατομική και ομαδική) και δεν πρέπει να παραμελείται υπέρ των άλλων θέσεων.